Sandomierz w objęciach zimy.

 

Miasto o królewskim rodowodzie zdecydowanie
zasługuje na to, aby poświęcić mu nieco więcej uwagi, dlatego
dzisiejszy post jest kontynuacją opowieści o zimowym Sandomierzu...
Ten niedzielny, chłodny dzień był dość niezwykły. Mocno odczuwalny
mróz skutecznie zniechęcił potencjalnych spacerowiczów, bowiem
nigdy dotąd nie widziałam tak opustoszałego Sandomierza.
Nas skusiły opady śniegu, które okrywszy bielą
to malownicze miasto, nadały mu
wyjątkowego uroku.

Spacer rozpoczęliśmy od Bramy Opatowskiej.
Powstała z fundacji króla Kazimierza Wielkiego wieża,
stanowiła wówczas część miejskich fortyfikacji. Na północnej
ścianie baszty istnieje oryginalna prowadnica, po której
opuszczano kratę zamykającą wjazd do miasta.

Wzniesiona w II połowie XIV wieku, w XVI stuleciu
została podwyższona i zwieńczona renesansową attyką.

Do bramy przylega hotel Widnokrąg, którego pokoje gościnne i sale
restauracyjne mieszczą się we wnętrzach XIX – wiecznej kamienicy.

Po wyjściu z bramy wita nas zwarta zabudowa kamienic…

wśród których na szczególną uwagę zasługuje późnobarokowa
kamienica Oleśnickich wzniesiona na zrębie wcześniejszego
domu gotyckiego. To jedna z najlepiej zachowanych
kamienic mieszczańskich.

W kamienicy Oleśnickich w 1570 roku wyznawcy różnych religii,
w tym kalwinizmu, luteranizmu oraz bracia czescy, podpisali
wspólny katechizm, czyli umowę wzajemnej tolerancji –
„Zgodę Sandomierską”.

Budowla wyróżnia się charakterystycznymi podcieniami.
W jej podziemiach jest wejście do lochów, przez które
wiedzie obecnie Podziemna Trasa Turystyczna.

Choć Sandomierz szczyci się pokaźną liczbą historycznych budowli, to jednak
Stare Miasto, a w nim Rynek szczególnie ujmują swą zabudową, tworząc
zabytkowy zespół urbanistyczno-architektoniczny i krajobrazowy.

Wizytówką sandomierskiego Rynku jest Ratusz powstały
w XIV wieku jako budowla gotycka. W kolejnych wiekach uległ
rozbudowie, dzięki której nabrał cech architektury renesansowej.
U stóp Ratusza stoi figura Matki Boskiej z XVIII wieku – pamiątka po
misjach przeprowadzonych przez sandomierskich Dominikanów.

Z XVI wieku pochodzi jedna z najpiękniejszych attyk zakrywających dach,
a w kolejnym – XVII wieku do elewacji zachodniej dobudowano wieżę.
Otynkowana wieża z arkadowym wejściem do sal parteru, pokryta jest
blaszanym dachem i zwieńczona orłem z czasów Księstwa Warszawskiego.

Obecnie w murach Ratusza mieści się siedziba Muzeum Okręgowego oraz
reprezentacyjne sale Rady Miasta i Urząd Stanu Cywilnego, a w piwnicach budowli –
klub Lapidarium, obok którego znajduję się wyjście z Podziemnej Trasy Turystycznej.

W pobliżu ratusza stanęła oryginalna rzeźba – instalacja, która na stałe wpisała się
w sandomierski krajobraz. Składa się z dużej kotwicy z przymocowanym pionowo
łańcuchem. W 2004 roku miejscowy artysta Cezary Łutowicz postanowił 
„zakotwiczyć niebo” na Rynku Starego Miasta w Sandomierzu.

„W przestrzeni Starego miasta w Sandomierzu brakowało mi odniesienia do Wisły.
To Wisła stwarzała warunki do osiedlania się człowieka w pradziejach. W czasach
średniowiecza do końca wieku dziewiętnastego rzeka żywiła, broniła i bogaciła
mieszkańców miasta. Otrzymałem od przyjaciela byłego właściciela portu
/Jerzy Strząska/ oryginalną dziewiętnastowieczną kotwicę. Kotwica
została znaleziona w nurcie Wisły na wysokości Sandomierza.
Był to czas kiedy zmieniały się tysiąclecia. Jak wiemy, kotwica
jest symbolem nadziei. Postanowiłem użyć jej do instalacji –
Zakotwiczenie nieba – jako przesłanie na nowe tysiąclecie.
Stała się ona jeszcze jednym symbolem Sandomierza,
lubiana przez mieszkańców i zauważana
przez turystów” – Cezary Łutowicz.

Od 2009 r. w Sandomierzu odbywa się Festiwal Filmów-Spotkań NieZwykłych
podczas, którego prezentowane są filmy fabularne, dokumentalne i animowane.
Odbywają się spotkania autorskie, koncerty, wystawy i warsztaty. Ideą festiwalu jest
upowszechnianie ambitnych wydarzeń i filmów, promowanie wiedzy na temat dokonań
polskiej i światowej kinematografii, w tym dzieł, które stoją w konstruktywnej opozycji
wobec propozycji komercyjnych, jak również stworzenie przestrzeni do refleksji, dialogu
oraz twórczego i aktywnego odbioru. Trwałym śladem po festiwalu są szklane ławki
rozmieszczone na Rynku Starego Miasta. To forma uhonorowania jednej wielkiej
postaci polskiej kinematografii oraz jej twórczości, bowiem na każdej ławce
znajdują się cytaty z filmów związanych z nagrodzonymi twórcami
(m.in. Andrzej Wajda, Wojciech Smarzowski, Jerzy Skolimowski,
Stanisława Celińska, Janusz Kondratiuk, Agnieszka Holland,
Anna Dymna Jerzy Stuhr, Jan Jakub Kolski).

Na lekko pochyłym Rynku znajduje się studnia –
chyba najbardziej rozpoznawalne miejsce w Sandomierzu.

Z trzech stron otoczona jest barierką, a z czwartej schodki prowadzą do środka,
gdzie niegdyś istniał szyb studni miejskiej a do dziś zachował się mechanizm
do wyciągania wody. Całość zabezpiecza drewniana konstrukcja
z czterospadowym, drewnianym daszkiem.

Wspaniale zachował się w Sandomierzu średniowieczny
układ urbanistyczny w całości uznany za cenny zabytek.

Dumę Starego Miasta stanowią okalające Rynek zabytkowe kamienice
mieszczańskie o niepowtarzalnym charakterze architektonicznym.

Kryją w sobie elementy budowli gotyckich a nazwy niektórych kamienic dobitnie
świadczą o wielokulturowości dawnego Sandomierza (m.in. Dom Greka Kojszora,
Kamienica Dutreppich, Konkwit Boboli, austriacki Odwach, Dom Mikołaja Gomółki).

Kierując się z rynku w stronę Wisły miniemy po drodze słynną
narożną kamienicę mieszczańską z zachowanymi podcieniami.

Należała ona do Węgra Lazarczyka, znanego jako piwowar.
Nazwa pochodzi od znalezionego w czasie renowacji budynku
ceglanego odcisku w kształcie ciżmy. Obecnie mieści się
tutaj restauracja i hotel „Pod Ciżemką”...

a w podcieniach budynku zabytkowa i niezwykle stylowa zielona budka
lodziarni, która oferuje duży wybór lodów gałkowych oraz lody z automatu.
Jednak w moim subiektywnym odczuciu jej największym atutem jest właśnie…
wygląd, ponieważ najlepsze lody rzemieślnicze oferuje Sandomierska Manufaktura.
Ich budki są może mało stylowe, ale lody… to wielka rozkosz dla podniebienia  ;-))

Opuściliśmy rynek wkraczając w boczną uliczkę, która wiedzie do kolejnych
znamienitych sandomierskich zabytków. Jednym z nich jest Pałac Biskupi.

Wybudowany w latach 1861-1864 z materiałów pozyskanych
z rozbiórki dwóch kościołów. Zwraca uwagę jego ciekawa bryła –
półkolisty, bogato zdobiony narożnik mieszczący kaplicę.

Niedaleko za pałacem okazały, klasycystyczny budynek Collegium Gostomianum.
Pierwotnie – kolegium jezuickie ufundowane przez Hieronima Gostomskiego oraz
rodzinę Bobolów a od 1773 roku, po likwidacji zakonu Jezuitów – szkoła świecka.

W zachowanej do dziś części – „szkolnym” skrzydle dawnego kolegium
jezuitów – funkcjonuje jedna z najstarszych szkół średnich w Polsce.

Tuż przy ogrodzeniu Collegium Gostomianum stoi piękny pomnik,
na który składa się duża, murowana podstawa w kształcie ołtarza,
a na niej stara, kamienna figura świętego ubranego w szaty pielgrzyma.

Stąd zaledwie kilka kroków do murów bazyliki katedralnej
(której poświęciłam tutaj odrębny post).

Mijając świątynię wystarczy zejść w dół, by dotrzeć do Zamku Królewskiego.
Położony na wzgórzu, wzniesiony został za rządów Kazimierza Wielkiego
a powstał w miejscu istniejącego tam w X wieku grodu.

Przebudowa w XVI wieku nadała zamkowi renesansowy charakter.
Ogromnym zniszczeniom uległ jednak w czasie potopu szwedzkiego, kiedy
wycofujący się z miasta Szwedzi, wysadzili go w powietrze. Z solidnej warowni ocalało
jedynie skrzydło zachodnie. Od połowy XVII wieku w zamku nie rezydowali królowie, ani
nawet starostowie sandomierscy. Po 1795 roku przeznaczono go na więzienie, które
ostatecznie zlikwidowano w 1959 roku. Obecnie zamek stanowi siedzibę Muzeum
Okręgowego mieszczącego ciekawe zbiory historyczne i artystyczne.

Nasza wycieczka dobiegła końca. Zziębnięci wracamy do samochodu za mury
Bramy Opatowskiej. Ostatni rzut okiem na sąsiadującą z parkingiem zabytkową świątynię rzymskokatolicką – Kościół św. Michała Archanioła. Pierwsze drewniane zabudowania
kościelne spłonęły a obecny barokowy kościół seminaryjny (dawniej sióstr
Benedyktynek) wzniesiony został w II połowie XVII wieku.

Sandomierz to jedno z moich ukochanych miejsc, dlatego nie raz
jeszcze i w różnych odsłonach powróci na karty bloga…
Z czułym pozdrowieniem – Anita